Vandaag gaan we het hebben over een veelbesproken en zorgelijk fenomeen in gedragsproblematiek bij papegaaien: bijten. Papegaaien zijn van nature geen agressieve dieren. Wanneer ze zich echter beklemd voelen of overstuur zijn, zijn ze in staat om (zeer) hard van zich af te bijten. Hoe kan dit ongewenste gedrag worden afgeleerd?
Afgericht en klaar om te leren
Voordat we de diepte ingaan en het agressieprobleem gaan proberen te verhelpen: bedenk dat je papegaai afgericht dient te zijn. Met afgericht bedoelen we dat je papegaai in staat is om basisbevelen op te volgen. Als je lieve kromsnavel tijdens oefeningen geneigd is jou te bijten, dan kun je er beter voor kiezen om met een zitstok te trainen. Dus het leren op- en afstappen. In principe worden de meeste papegaai-eigenaars wel eens gebeten door hun vogel. Wel is het zo dat een gemiddelde beet niet fel genoeg is om daadwerkelijk pijn te doen. Als dit bij jou wel het geval is, is er werk aan de winkel.
Waarom bijt mijn papegaai?
De reden voor een papegaai om (jou) te bijten kan verschillen. Het kan bijvoorbeeld te maken hebben met onrust, agitatie, angst of boosheid. Een éénkennige papegaai (een papegaai die voornamelijk aan één enkele persoon is gehecht) kan andere mensen bijten in verband met jaloezie op diegene. Jonge papegaaien zijn ook nog hun grenzen aan het verkennen; ze weten nog niet precies wat de kracht is van hun snavel. De snavel zal hoe dan ook gebruikt mogen worden om contact met je te maken, ze hebben immers geen handen. Een jonge papegaai wil jou soms gewoon een kusje geven, terwijl het voor jou als een beet aanvoelt. Hij moet in de loop der tijd leren wat de grens is van de kracht die hij met zijn snavel mag uitoefenen. Soms wil het ook zo zijn dat je papegaai heel bewust gaat happen, om jouw reactie te aanschouwen. Hij weet immers dat je respect of angst hebt voor zijn scherpe snaveltje.
Je papegaai bijten afleren: bewaar altijd je rust
Wat er doorgaans gebeurt is dat een papegaai druk en onrustig kan raken tijdens een bepaalde activiteit, zoals spelen. Hij kan daar zelf ook niet zo veel aan doen… Hoe jij hem kunt helpen is ervoor te zorgen jullie interactie minder felheid en adrenaline bevat.
Mijn papegaai heeft me gebeten: hoe moet ik reageren?
Dan gebeurt het: je papegaai bijt je tijdens het spelen of tijdens een andere interactie. Als je wordt gebeten, reageer dan altijd zo rustig mogelijk. Doe net alsof er niets is gebeurd en maak ook geen vocaal gebaar, wees stil. Hoe moeilijk het ook is, straf hem niet; leg je erbij neer. Zijn je handen nog in de buurt van je vogel, ga dan rustig weg en laat hem eventjes bijkomen. Wees in je eigen gedrag kalm en wacht totdat je papegaai ook kalmte vertoont. Ook belangrijk: zet hem op dat moment in ieder geval niet terug in zijn kooi. Een kooi mag nooit als strafmiddel worden toegepast. Mocht je dat een keer in het verleden hebben gedaan en ervaar je momenteel moeite om hem terug te krijgen in zijn hok? Dan kan de reden gemakkelijk worden getraceerd…
Dus nogmaals: de meest functionele reactie na een beet is om zelf je rug naar hem te keren. Ga de kamer uit en laat je papegaai lekker alleen. Wanneer je weer contact maakt met je vogel, moet je er zeker van zijn dat zowel jij als hij gekalmeerd zijn.
Moment van beloning
Wanneer jullie allebei bijgekomen zijn van de schrik of boosheid, kun je hem voorstellen om op je hand te stappen. Als hij bereidwillig is, beloon je hem rijkelijk. Is hij nog boos en kiest hij ervoor om jou nogmaals te bijten; herhaal dan de bovenstaande handelingen door weer uit de kamer weg te gaan.
Bewustzijn kweken
Als je hem iedere keer je rug toewijst en hem negeert, wanneer hij je bijt, zal hij met de tijd beseffen dat hij je door zijn agressie van zich afstoot. Gezien het feit dat papegaaien zeer sociale wezens zijn, net als wij mensen, zal hij zelf dit antisociale gedrag zo snel mogelijk willen corrigeren.
Kan ik mijn papegaai corrigeren?
Nee. Als je, nadat hij je heeft gebeten, luid “Nee!” zegt en/of de bekende corrigerende wijsvinger toont, vraag je om escalatie. De agressieve neiging van je papegaai zal door deze “correctie” alleen maar worden versterkt. Vuur met vuur bestrijden werkt niet en papegaaien blijven mysterieuze en zeer intelligente wezens, waarbij communicatie een heilig middel is. Less is more (meestal)…
Op je hoofd of schouder zitten: enkele tips omtrent bijtgedrag
De dominantiestrijd mag beginnen. Je papegaai heeft ontdekt dat hij “boven jou kan staan”. Letterlijk en figuurlijk. Wanneer hij op jouw hoofd landt en daar blijft zitten, staat hij op dat moment hoger op de ladder dan jij. Dit is eigenlijk een no-go. Ook wanneer hij vaak op je schouder zit, wordt de kans aanzienlijk groter dat hij je af en toe gaat bijten. Je bent niet echt de leider meer van de groep. Als hij naar je schouder vliegt, is dat prima; onthoud dat je hem dan idealiter moet vragen of hij direct op je hand wil stappen (met een verbaal bevel, terwijl je je hand naar hem toebeweegt). Jij blijft hiermee in controle en geeft hem aan dat hij niet zomaar alles mag doen waar hij zin in heeft. In de menselijke opvoeding zijn er ook veel raakvlakken. Kinderen moeten tenslotte ook niet altijd het gevoel hebben dat ze alles mogen doen en laten wat hun zieltje begeert.
Aandachtspunten wanneer hij naar je schouder vliegt
- geen oogcontact maken
- rustig je hand naar hem toe bewegen
terwijl je je duim niet laat zien - bevel uitspreken (“opstappen” of in jouw eigen voorkeur)
- de papegaai weer rustig laten zakken naar je schouder (of andere zitplaats)
- geef hem een overheerlijke snack als beloning!
Veelgestelde vragen in het kort
🦜 Hoe leer ik mijn papegaai af om te bijten?
Je papegaai bijten afleren is geen 1-2-3 pad. Het is iets zeer kwetsbaars en vergt veel geduld en rust. Lees ons uitgebreide artikel.
🐦 Kan ik mijn papegaai corrigeren?
Papegaaien kunnen wel degelijk worden gecorrigeerd. Echter is het meer het kweken van bewustzijn, wat op den duur ervoor zorgt dat hij of zij zichzelf corrigeert.
❓ Waarom bijt mijn papegaai mij?
Bijten kan verschillende oorzaken hebben. Een papegaai kan simpelweg boos zijn, maar ook onbewust iets totaal anders bedoelen omdat hij zijn eigen snavelkracht niet kent.