Vandaag gaan we het hebben over angst bij papegaaien en de zogeheten desensibilisatie. Als eigenaar van een papegaai is het bijna een must om dit onze vogel(s) aan te leren. Voor diegenen die niet bekend zijn met de term desensibilisatie: het is een proces waarbij we onze papegaai leren om zijn of haar angst voor een nieuw object in de alledaagse omgeving te overwinnen.
Vertrouwen tussen jou en je papegaai
Je kunt je afvragen waarom je papegaai nou eigenlijk bang is voor dat nieuwe speeltje dat je voor ‘m hebt gekocht. Misschien denk je dat je dat nieuwe speelgoed simpelweg in zijn/haar kooi kunt stoppen en je papegaai op deze wijze forceert eraan te wennen. Het probleem hiermee is dat je je papegaai op deze manier extreem laat schrikken, wat het vertrouwensniveau tussen jou en en vogel beschadigt. Je papegaai gaat namelijk, iedere keer wanneer je in de buurt van de kooi komt, jou associëren met iets spannends of iets engs. En dit is op de langere termijn schadelijk voor jullie relatie.
Onze Charlie is ook doodsbang voor nieuw speelgoed
Vandaag trekken we er circa 20 tot 30 minuten voor uit om Charlie, onze eigen papegaai, te laten wennen aan nieuw speelgoed. Een kleine schommel, die we een week of 2 geleden hebben aangeschaft. De functie van de schommel is dat het de papegaai helpt zijn nagels en snavel in goede conditie te houden. Maar dat terzijde; Charlie was doodsbang voor de schommel wanneer hij ‘m voor het eerst zag.
In de afgelopen week hebben we het schommeltje op een tafel neergelegd buiten zijn kooi. Vervolgens verplaatsten wij het object iedere dag ietsjes dichter richting zijn kooi. Nu stelt zich ook meteen de vraag: maar hoe dicht mag je komen…? Een goeie indicatie komt erop neer: verplaatst het object zo dicht mogelijk bij de vogelkooi, zonder dat je papegaai angst en paniek toont. Wanneer dat wel het geval is, weet je dat je de grens hebt overschreden. Uiteindelijk, met veel geduld, kom je in zijn comfort zone en kun je de schommel op een gegeven moment aan de kooi bevestigen. Iets wat in de eerste instantie onmogelijk leek.
Hands-on methode tegen angst: dichterbij komen op tafel
Zo ver zijn we echter nog niet. De schommel is vooralsnog een onbetrouwbaar object. Zoals gezegd gaan we vandaag bijna een halfuurtje oefenen met Charlie, door hem op dezelfde tafel neer te zetten als waar het schommeltje ligt. Niet direct naast het angstobject, als het maar “op neutraal terrein is”. Bij ieder klein stapje dat Charlie richting het object zet, krijgt hij een kleine beloning. We proberen de angst voor het nieuwe object te veranderen in iets positiefs. Je hebt kans dat jouw papegaai het object op een gegeven moment als “snack-automaat” gaat beschouwen. In elk geval mag je niet haasten en forceren. Geen je papegaai de tijd om zijn of haar angst te begrijpen en om te zetten in positiviteit. Dit vergt tijd, net als bij mensen. Onze grote mensenwereld kan soms nou eenmaal overweldigend zijn voor onze gevleugelde vrienden.
Angst & lichaamstaal bij papegaaien
Het proces kan in het ergste geval weken duren, afhankelijk van de mate van angst bij de eerste introductie van het vreemde object. We werken er dus naartoe om het object, in ons geval het schommeltje, steeds dichter en dichter bij de vogelkooi te mogen zetten. Uiteindelijk bevestigen we het aan de buitenkant van de kooi. Alles met mate… Een ander voordeel van deze training/samenwerking tussen jou en je papegaai is dat je de lichaamstaal van je papegaai beter leert herkennen. Het proces van desensibilisatie vraagt om een actief observatievermogen. Actie is reactie – hoe ver mag je gaan – voel je papegaai zich nu ontspannen?
Timing van beloning
Wees je goed bewust van de timing waarin je je papegaai beloont. Met de schommel (aan de buitenkant van de kooi bevestigt) en Charlie op 30-40 cm afstand van elkaar, beloon ik hem met een lekkernij, omdat hij al aardig wat durft. Plus houd ik mijn hand met de snack dermate voor, zodat Charlie een stukje naar voren moet buigen (dichting snack & enge schommel), zodat hij zijn angsten uitdaagt. Je papegaai neemt dus zijn eigen beslissing om de eetbare beloning te pakken en daarmee dichter bij het angstobject te komen. Hij wordt dus geen seconde gedwongen om zich bloot te stellen aan zijn angsten.
Uiteindelijke doel in je achterhoofd
Een goede timing en balans is essentieel om steeds dichter bij het einddoel te komen: dat je papegaai uiteindelijk echt op de schommel gaat zitten. Je kunt wat extra onnodige angst wegnemen door soms wat tikkend geluid te maken. Iets wat papegaaien soms zelf ook doen en interpreteren als ontspanningsmoment. Dan weet je papegaai dat hij/zij nu mag relaxen. Hou ook altijd een blik op je papegaai. Zeker met dit soort spannende oefeningen is het belangrijk dat je je papegaai geen seconde uit zicht is. Je moet werkelijk elk signaal goed in de gaten houden om te zien of er kleine veranderingen in gedrag optreden. Zo weet je of je goed op weg bent of dat je wellicht iets gas terug moet nemen.
Langdurige beloning bij succes
Wanneer je papegaai dan uiteindelijk zo ver moet rekken om het nootje (of andere snack) te pakken en daardoor op het angstobject moet staan/steunen, zijn we heel dicht bij het eindresultaat. Wanneer hij of zij het lef opbrengt om langer op de schommel te staan, beloon ‘m dan ook echt uitgebreid. Zo rek je tijd en blijft je papegaai langer zitten op het object waar hij eerst doodsbang voor was.
Dus samengevat: onze desensibilisatie methode tegen angst bij papegaaien kan zo’n 2-3 weken duren. Alles hangt af van het soort object qua afmeting en vorm en hoe groot de trauma was bij de eerste introductie. Soms duurt het langer, soms korter. Laat je niet ontmoedigen, maar word niet boos op je vogeltje. Hij/zij doet zeker zijn best, dus forceer ‘m niet, maar in kleine stapjes… Met veel geduld…