Een gezonde papegaai besteedt meerdere uren per dag aan het gladstrijken en verzorgen van zijn veren. Dit is normale en essentiële activiteit die de gezondheid en duurzaamheid van veren in stand houdt. Verenplukken is echter géén normale vogelactiviteit. De vogel trekt dan hele veren uit zijn lichaam, zodat je delen van zijn huid kunt zien. We kijken naar de oorzaken en remedies.
Verenplukken is iets heel anders dan het vervellen dat van nature bij vogels voorkomt. Het is een indicatie van een fysiek of gedragsprobleem bij een vogel dat moet worden onderzocht om de gezondheid op de lange termijn op peil te houden. Als je merkt dat je vogel deze zelfvernietigende gewoonte begint aan te nemen, moet je snel actie ondernemen. Eenmaal begonnen, is het een vrij lastig patroon om te doorbreken en kan leiden tot steeds meet plukken en mogelijk zelfverminking.
Waarom plukken vogels soms hun veren?
Verenplukken bij vogels is een vrij veelvoorkomend probleem en kan om veel verschillende redenen ontstaan. Over het algemeen kunnen deze redenen worden onderverdeeld in fysieke of psychologische factoren:
Fysieke redenen van verenplukken bij vogels
Huidinfecties
Als de huid of verenzakjes van een vogel geïnfecteerd raken, zal dit voor veel irritatie bij je vogel zorgen. De vogel zal krabben, veren uittrekken en op de huid kauwen om het probleem te kalmeren. Dit kan zich in sommige gevallen ontwikkelen tot verencysten.
Allergieën
Veel dagelijkse huishoudelijke middelen kunnen allergieën bij vogels veroorzaken. Zaken als onder andere luchtverfrissers, deodoranten of rook kunnen een trigger zijn voor allergieën bij vogels.
Tekort aan hygiëne in de vogelkooi
Wanneer er een gebrek aan hygiëne is in de vogelkooi, kan dit een scala aan verschillende potentiële problemen met zich meebrengen. Zorg daarom voor de juiste reinigingsmiddelen en frequentie van schoonmaken.
Parasieten
Een aantal verschillende insecten en microscopische wezens kunnen op de huid van je vogel komen te zitten en irritatie veroorzaken. Sommige hiervan zijn:
- Vlooien
- Luizen
- Mijten
- Wormen
Slechte voeding
Er zijn veel kwalen die de gezondheid van je vogel slecht kunnen beïnvloeden. Slechte voeding is echter de meestvoorkomende oorzaak. Een ongevarieerd eetpatroon kan leiden tot bijvoorbeeld een droge huid. Een droge huid leidt vervolgens tot het plukken van veren.
Te weinig bewegingsruimte
Net als bij mensen kan een gebrek aan bewegingsvrijheid bij vogels leiden tot somberheid en depressie. Het is raadzaam om je papegaai regelmatig rond te laten vliegen en te spelen op een javaboom of een groot touw in je huis of, indien mogelijk, in een buitenvolière. Zorg in ieder geval voor een grote vogelkooi.
Hormonale problemen
Een hormonaal probleem zoals een trage schildklier kan bij vogels leiden tot een jeukende huid en uiteindelijk verenplukken.
Inwendige aandoeningen
Vaak kauwt de vogel in het pijnlijke gebied op de manier waarop we onszelf met onze handen wrijven om ongemak te verzachten. Infecties, cystes en tumoren kunnen de onderliggende oorzaak zijn. Echter geldt dit in de meeste gevallen niet.
Te droge lucht
Als je papegaai oorspronkelijk uit het regenwoud komt (zoals een ara), kan hij jeukende huid ontwikkelen door de relatief lage luchtvochtigheid. Logischerwijs werkt dit visa versa voor papegaaien die van origine ‘gemaakt’ zijn voor heel droog klimaat.
Calciumtekort
Calciumtekort kan ook een oorzaak vormen van verenplukken. Sommige vogels trekken hun veren eruit en proberen deze op te eten, om hier hun calciumtekort uit te halen. Ook dit komt vaak weer door het gebrek aan UV-licht (en dus calcium, of beide).
Andere omgevingsfactoren
Verenplukken kan ook veroorzaakt worden doordat vogels geen UV-licht hebben. Hierdoor zien ze natuurlijk minder en slechter, dus dit kan ook voor gedragsproblemen zorgen, zoals bijvoorbeeld stress en plukken.
Ga goed na of je papegaai voldoende toegang heeft tot natuurlijke verlichting met cycli en een goed geventileerde ruimte met een goede luchtstroom. Wat betreft natuurlijke verlichting kun je je oriënteren door ons artikel over UV-verlichting voor vogels te lezen.
Psychologische oorzaken van verenplukken bij vogels
Stress en angst
Stress en angst zijn in de meeste gevallen dé psychologische oorzaak van verenplukken. Kijk goed naar je papegaai en zijn dagelijkse omgeving om in te zien wat hem stress bezorgd. Stel jezelf ook eens de volgende vragen:
- Heeft je papegaai onlangs zijn partner of familielid verloren?
- Zijn er de hele dag harde geluiden in de buurt van de vogelkooi?
- Krijgt je papegaai voldoende aandacht?
Eenzaamheid
Papegaaien zijn sociale wezens die in koppels en groepen leven. Een vogel de hele dag alleen houden kan erg schadelijk zijn voor zijn mentale gezondheid, wat op den duur voor veel frustratie zorgt en resulteert in onder andere verenplukken.
Verveling
Als je papegaai in een vogelkooi zonder speelgoed, ladders of schommels houdt, zal hij zich vervelen en beginnen zijn veren te plukken om zich bezig te houden. Attributen zoals foerageerspeelgoed zal je vogel ongetwijfeld stimuleren.
Een te kleine vogelkooi
Een grote vogelkooi is onmisbaar, daar kan je papegaai zijn vleugeltjes strekken en wat strekoefeningen doen, baden enzovoort. Wanneer je budget het niet toelaat, is het raadzaam om voor een grote vogelkooi te sparen en in de tussentijd alle kansen gebruiken om je papegaai buiten zijn kooi te laten vliegen.
Een onregelmatig levensritme
Als je je papegaai op willekeurige momenten van de dag en nacht wakker maakt, kan hem dit stress bezorgen. Soms gaan papegaaien dan verenplukken in de vorm als geruststelling of zelftroost.
Seksuele frustratie
Verenplukken kan verergeren door een overmatige hechting van de papegaai met zijn eigenaar. Je papegaai mag jou niet gaan beschouwen als zijn partner.
Hoe stop je verenplukken bij je papegaai? Onze tips
Er zijn veel mogelijke oorzaken van verenplukken. Soms is het lastig om een directe oplossing te vinden. Het is wel belangrijk om snel te handelen als je ziet dat je papegaai steeds vaker zijn veertjes plukt. Als je te lang wacht kan deze gewoonte heel lastig af te leren zijn. Wij geven je enkele tips mee.
1. Ga met je papegaai langs een vogelarts
Door langs een vogelarts te gaan kun je fysieke problemen die verenplukken kunnen veroorzaken, uitsluiten. Ze kunnen het bloed of de huid van de papegaai onderzoeken en aanbevelen het dieet te veranderen of vitamines en mineralen te geven. In sommige gevallen kan zelfs medicatie worden aanbevolen. Een vogelarts kan de stress van de papegaai echter niet wegnemen – hiervoor moet je zelf vaststellen waarom je papegaai stress ervaart en de stresstriggers elimineren.
2. Zorg voor een vogelbad en douchemogelijkheden
Papegaaien vinden het erg fijn om zichzelf te wassen, net als mensen. Maak er een wekelijkse gewoonte van om je papegaai van een warme douche te voorzien. Koop ook een vogelbadje om in de kooi te plaatsen zodat hij zichzelf kan wassen.
3. Geef je papegaai meer aandacht of haal een soortgenoot in huis
Er moet voldoende quality time zijn voor genoeg interactie met jou en je familie. Als je het te druk hebt, moet je er als alternatief voor zorgen dat je vogel een metgezel heeft waarmee hij is gehuisvest. Bedenk wel dat dit mogelijke consequenties heeft voor de relatie tussen jou en je papegaai. Hij zal jou dan ook mogelijk minder aandacht geven.
4. Schaf een grote vogelkooi aan
Het onderbrengen van je papegaai in een te kleine kooi kan de vogel stress geven. Je kunt eens op Marktplaats kijken voor een betaalbare tweedehands volière. Denk wel aan de historie van de kooi. Je wilt niet dat je papegaai in aanraking komt met mogelijke bacteriën die je nog verder van huis brengen. Een nieuwe vogelkooi aanschaffen is een waardige investering.
5. Creëer een leukere omgeving
Een kale en saaie inrichting van een vogelkooi is funest. Zorg voor speelgoed, zitstokken, foeragemogelijkheden, schommels en versnipperbaar sloopspeelgoed. Je vogel zal dit zeker op prijs stellen en meer gelukshormoontjes ontwikkelen.
6. Tijdelijk producten gebruiken tegen verenplukken
Je dient eerst de onderliggende oorzaak aan te pakken die verenplukken kan veroorzaken. Maar in de tussentijd kun je overwegen om tijdelijke oplossingen in te zetten en gewoontevorming voorkomen:
- Een vogelkraagje
Het gebruik van een kraagje voorkomt dat je papegaai zijn veren kan bereiken. Nadeel is dat het je papegaai kan belemmeren om zijn snavel goed te kunnen gebruiken voor alle dagelijkse activiteiten. Wanneer de nood hoog is, kan het de (tijdelijke) uitkomst zijn. - Vogelpakje
Vogelpakjes bieden niet zoveel bescherming tegen verenplukken als een vogelkraagje, omdat de vogel nog steeds toegang heeft tot delen van zijn vleugels en beenveren. Ze laten de vogel echter nog steeds eten en verminderen zijn mobiliteit niet. - Sprays tegen huidirritatie
Bepaalde sprays worden ingezet bij papegaaien met huidirritatie en onderliggende fysieke redenen die het plukken veroorzaken. Raadpleeg wel eerst een vogelarts.
7. Verbeter de omstandigheden
Kijk naar de omstandigheden die het plukken van veren kunnen beïnvloeden:
- Bied toegang tot natuurlijk daglicht met UV-lampen.
- Zorg ervoor dat de ruimte goed wordt geventileerd met eventueel een luchtreiniger.
- Controleer de luchtvochtigheid in de kamer waar je papegaai verblijft.
- Verminder eventuele geluiden die stress kunnen veroorzaken bij je papegaai.
- Zorg ervoor dat andere huisdieren, zoals katten en honden, niet in de buurt van de vogel worden gehouden, zeker wanneer je zelf niet thuis bent.
Papegaaisoorten die sneller geneigd zijn veren te plukken
Dit zijn papegaaiensoorten waarvan bekend is dat ze vaker verenplukken dan de gemiddelde vogel. Heb je één van deze papegaaiensoorten in je bezit, houd dit gedrag dan extra in de gaten:
- Grijze roodstaart
- Valkparkieten
- Kaketoes
- Agapornissen
- Ara’s
- Parkieten
Groeien veren terug na het plukken?
Hoewel er in sommige gevallen geen snelle oplossing is voor verenplukken, kan goede (medische) aandacht en veranderingen in de omgeving resulteren in het stoppen van dit destructieve gedrag. Veren groeien op den duur weer terug als de rust is herstelt en/of het onderliggende fysieke probleem volledig is verholpen.